Τι είναι η ρήξη χιαστού;
O πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ) είναι ένας εκ των βασικών συνδέσμων σταθεροποίησης της άρθρωσης του γόνατος. Ως τραυματισμός στον ΠΧΣ αναφέρεται η ρήξη/τομή του συνδέσμου και αποτελεί μία πολύ συχνή ανησυχία, ειδικά στον αθλητικό πληθυσμό. Ο τραυματισμός αυτός μπορεί να κατηγοριοποιηθεί από ήπια κάκωση μέχρι και πλήρης ρήξη του συνδέσμου,επηρεάζοντας ανάλογα την κινητικότητα και την σταθερότητα του γόνατος.
Παρουσιάζεται κυρίως σε αθλητές οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε αθλήματα που χαρακτηρίζονται από:
- απότομες αλλαγές κατεύθυνσης
- επιταχύνσεις και απότομες επιβραδύνσεις
- άλματα και λάθος προσγειώσεις
- άμεσα χτυπήματα
Τέτοια αθλήματα είναι το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, το τένις, το σκι όπου παρατηρείται μεγαλύτερη συχνότητα τραυματισμών του ΠΧΣ. Φαίνεται πως ο γυναικείος πληθυσμός βάλλεται περισσότερο από τον ανδρικό, καθώς δείχνει να έχουν ακόμη και 9,7 φορές περισσότερους τραυματισμούς του ΠΧΣ σε σχέση με τους άνδρες.
Το 70% των τραυματισμών παρουσιάζεται χωρίς επαφή, δηλαδή γίνεται από λάθος κίνηση του ίδιου του ατόμου και μόνο το 30% γίνεται μετά από κάποιο χτύπημα ή εξωτερική δύναμη.
Κύριος μηχανισμός του τραυματισμού (χωρίς επαφή) είναι η στροφή του γόνατος προς τα μέσα, είναι ελαφρώς λυγισμένο ενώ παράλληλα δέχεται μεγάλες δυνάμεις είτε για να φρενάρει είτε για να αλλάξει κατεύθυνση.
Θεραπευτικές επιλογές για τον ΠΧΣ.
1) Σε λιγότερο σοβαρές περιπτώσεις , αρχικά η ξεκούραση και στη συνέχεια ένα κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης καθοδηγούμενο από ένα φυσιοθεραπευτη μπορεί να βοηθήσει να επανέλθει η δύναμη και η λειτουργικότητα του γόνατος.
2) Σε πλήρεις ρήξεις, ιδίως σε νεαρούς αθλητές ή σε δραστήριο πληθυσμό,η χειρουργική επέμβαση είναι αυτή που συνήθως προτιμάται. Βεβαίως πάντα παίζει ρόλο στην απόφαση αυτή και ο προσωπικός στόχος και τα “θέλω” του ατόμου. Μετεγχειρητικά η φυσικοθεραπεία και η αποκατάσταση είναι υψίστης σημασίας για την επάνοδο του ατόμου στις δραστηριότητες του.
Συχνές ερωτήσεις για τον τραυματισμό στον πρόσθιο χιαστό
Μπορώ να περπατήσω;
Ναι αλλά κάποιες φορές μπορεί να είναι επώδυνη και το γόνατο να είναι ασταθές. Γι αυτο και είναι σημαντικό μετά τον τραυματισμό να ζητήσετε την διάγνωση και τη συμβουλή του θεραπευτικού πλάνου ενός ειδικού υγείας.
Πόσο καιρό θα μου πάρει να επανέλθω πλήρως;
Ο χρόνος αποκατάστασης διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η θεραπεία χωρίς χειρουργείο συνήθως παίρνει αρκετούς μήνες ενώ η μετεγχειρητική αποκατάσταση μπορεί να φτάνει από 6 μήνες έως και 1 χρόνο. Το σημαντικό στην αποκατάσταση είναι το άτομο να επανέλθει όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχολογικά. Πάντως οι τελευταίες έρευνες δείχνουν πως για κάθε μήνα καθυστέρησης στην επαναφορά στο άθλημα (με συνέχεια φυσικά του προγράμματος αποκατάστασης, ΟΧΙ ξεκούραση) , η πιθανότητα επανατραυματισμού πέφτει στο 50%.
Υπάρχει πρόληψη στον τραυματισμό του ΠΧΣ;
Υπάρχουν προγράμματα πρόληψης με ασκήσεις ενδυνάμωσης και ισορροπίας όπως το PEP, το Fifa11 τα οποία έχουν δείξει ότι μειώνουν σε ποσοστό κοντά στο 68% την πιθανότητα τραυματισμού. Επίσης τα προγράμματα αλλαγών κατεύθυνσης/ προσγειώσεων προτείνεται να εκτελούνται με τον συμμετέχοντα σε κατάσταση μερικής κόπωσης προκειμένου να υπάρξει καλύτερος προγραμματισμός του ΚΝΣ σε σχέση με το πατέντο κίνησης για να προληφθεί κάποιος τραυματισμός.
Πρέπει να μπω χειρουργείο εάν πάθω ρήξη χιαστού;
Οχι απαραίτητα. Η επιλογή ή όχι της επέμβασης λαμβάνεται μετά από συνεννόηση με το γιατρό και με βάση τους στόχους του ατόμου. Πέρα από τα άτομα που επιλέγουν την χειρουργική επέμβαση, υπάρχουν και οι λεγόμενοι copers. Αυτοί, είναι άτομα που μπορούν και λειτουργούν κανονικά, χωρίς χειρουργείο, μετά από πολύ καλό πρόγραμμα αποκατάστασης. Την τελευταία δεκαετία γίνονται έρευνες πάνω σε πρωτόκολλα αποκατάστασης χωρίς επέμβαση με αρκετά καλά, ελπιδοφόρα αποτελέσματα αλλά αφορά ακόμη άτομα που έχουν μόνο ρήξη ΠΣΧ και καμία άλλη βλάβη πχ ρήξη μηνίσκου, χονδροπάθεια, κάταγμα επιγονατίδας.
Μπορώ να επιστρέψω στο άθλημα μου μετά από ρήξη χιαστού;
Ναι πολλοί επιστρέφουν στο άθλημα τους μετά από ένα στοχευμένο και συνεπές πρόγραμμα αποκατάστασης. Οπως σημειώθηκε παραπάνω πέραν των δομικών αλλαγών και της σωματικής ετοιμότητας για την επιστροφή στο σπορ, κύριο ρόλο παίζει η ψυχολογική ετοιμότητα του.
Συμπέρασμα
Η ρήξη του πρόσθιου χιαστού, αν και είναι αρκετά συνηθισμένος τραυματισμός, δεν αποτελεί το τέλος της αθλητικής δραστηριότητας του ατόμου. Με σωστή αντιμετώπιση και αποκατάσταση, ο παθών μπορεί να επιστρέψει κανονικά στο άθλημα που έκανε προ του τραυματισμού. Η σωστή ενημέρωση και κατανόηση ενός τέτοιου τραυματισμού συνολικά, αλλά και η σωστή αποκατάστασή του χρονικά και μεθοδικά σε κάθε περίπτωση, εξασφαλίζουν την σωστή επιστροφή του αθλούμενου, σε μια 100% υγιή και δραστήρια ζωή.
Βιβλιογραφία
“ACL Injury: Does It Require Surgery?” – American Academy of Orthopaedic Surgeons
“Anterior Cruciate Ligament (ACL) Injuries” – Mayo Clinic
“ACL Injuries in Athletes” – American Physical Therapy Association
“Prevention of Anterior Cruciate Ligament Injuries in Athletes” – Journal of Sport Rehabilitation
“Knee Bracing for Sports” – British Journal of Sports Medicine
This article aims to provide a clear, engaging introduction to ACL injuries for those without prior knowledge, making it an ideal addition to a physiotherapy website.
Σημείωση: Αυτό το άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά επαγγελματική συμβουλή από κάποιον ειδικό.
Άγγελος Γιακουμίδης, PT, MSc
Γεώργιος Πουλιανίτης, PT, OMT Candidate
